Seksverslaving is 'hot'

De onderliggende oorzaken en ontstaansgeschiedenis zijn allesbehalve ´hot´.
Volgens critici, en gelukkig dragen ze bij aan een noodzakelijke dialoog, bestaat seksverslaving niet. Je zou er namelijk niet dood aan gaan, seks is een keuze, fantasie is gezond en teveel seks bestaat niet. Iedere verslaafde die zich wendt tot de hulpverlening kent echter de keerzijde. Wanneer fantasie een obsessie wordt die de keuzevrijheid beperkt of zelfs elimineert. De overstimulatie van het brein door mateloze en liefdeloze seksbeleving leidt tot controleverlies, compulsiviteit en obsessie, doorgaan ondanks negatieve consequenties, en uiteindelijk schaamte en eenzaamheid.

De onderliggende oorzaken en ontstaansgeschiedenis zijn allesbehalve ´hot´.
Volgens critici, en gelukkig dragen ze bij aan een noodzakelijke dialoog, bestaat seksverslaving niet. Je zou er namelijk niet dood aan gaan, seks is een keuze, fantasie is gezond en teveel seks bestaat niet. Iedere verslaafde die zich wendt tot de hulpverlening kent echter de keerzijde. Wanneer fantasie een obsessie wordt die de keuzevrijheid beperkt of zelfs elimineert. De overstimulatie van het brein door mateloze en liefdeloze seksbeleving leidt tot controleverlies, compulsiviteit en obsessie, doorgaan ondanks negatieve consequenties, en uiteindelijk schaamte en eenzaamheid.

Wat is seksverslaving niet?

Het is geen excuus voor buitenechtelijke uitstapjes of ‘onverantwoordelijk’ gedrag
Het is geen moreel of religieus standpunt. De maatschappelijke norm of kerkelijke waarden dragen niet bij aan diagnostiek. Veroordeling van een probleem leidt zelden tot een oplossing.
Een fetish is niet perse een seksverslaving. Wat iemand doet met zijn geslachtsdelen of met wie (homo/hetero/bi) is niet bepalend.
Wanneer de motieven zuiver zijn is het hebben van veel seks, of wisselende contacten, niet de maat om seksverslaving aan te tonen (alcohol is leuk, alcoholisme niet).

Wat is het dan wel?

Seksverslaving, of we noemen het eigenlijk liever een hechtings- of intimiteitsstoornis, is in beginsel een ziekte van het brein. Een vlucht uit de realiteit, wanneer de pijn van het dagelijks leven moeilijk te dragen lijkt. Het ‘gebruik’ van intense fantasie om een neurochemische proces te activeren. Door seksuele stimulatie (visueel, fysiek, virtueel, auditief en in fantasie) komt de neurotransmitter dopamine vrij in ons beloningssysteem. Hierdoor ervaren we genot en blijdschap. Overstimulatie breekt diezelfde dopaminereceptoren af, waardoor we na verloop van tijd meer van hetzelfde (of iets anders) nodig hebben om hetzelfde effect te bereiken. Gewenning is een feit, en bepaalt het progressieve karakter. De verslaafde jaagt op intensiteit in plaats van intimiteit. Seksverslaving gaat daarbij eigenlijk helemaal niet over seks, meer de basale behoefte om geliefd te zijn. Op een disfunctionele manier vormgegeven.

Werkt dat bij iedereen hetzelfde?

Nee, er zijn een aantal factoren die bepalend zijn in de aanleg en het ontstaan van verslaving. Allereerst is er veelal een genetische aanleg die maakt of iemand al dan niet gevoelig is voor verslaving. Daarnaast spelen conditionering en opvoeding (ruim 80% rapporteert een vorm van verwaarlozing/misbruik) een belangrijke rol. Uiteindelijk vormen die aspecten uit het verleden een onderdeel van iemands geloof systeem, ook wel ‘wereldmodel’, ieders eigen beeld van de werkelijkheid. Een som van aannames, veronderstellingen, oordelen en mythes die vol zitten met familieboodschappen uit het verleden. Boodschappen over iemands waarden, relaties, behoeftes, seksualiteit, etc. Op basis van dat model nemen we beslissingen, maken we plannen, interpreteren we, geven we betekenis aan dingen, lossen we problemen op, zetten we prioriteiten en ontwerpen we het verloop van ons leven. Het geloof systeem van een verslaafde bevat bepaalde basis overtuigingen die hem een gevoel van minderwaardigheid geven; ‘ik ben een slecht mens’. En seks maakte dat gevoel in die isolatie en eenzaamheid enigszins dragelijk. Seks voelt als de meest primaire behoefte om de realiteit te ontvluchten of een nieuwe realiteit te creëren.

Internetporno

Uitzondering op hierboven beschreven etiologie vormt internet pornografie. De ‘crack cocaïne’ die zorgt voor directe opname en neuroplastische verandering (het gekaapte brein). Het is snel, effectief, venijnig en zorgt voor een constante aanlevering van nieuwe prikkels. Het is toegankelijk, anoniem en goedkoop, voor iedereen bereikbaar, iedere smaak of extremiteit ligt binnen handbereik. Of je nu 12 bent of 55 jaar, je bent ‘hooked’ zonder dat daar aanleg of een getraumatiseerd verleden aan ten grondslag hoeft te liggen. Het is mogelijk dat we massaal onderschatten welke golf aan hulpvragen we hieromtrent nog kunnen verwachten, een onderwerp dat separaat aandacht verdient.

Realiteit of illusie?

Seksverslaving is te vergelijken met andere vormen van verslaving (bijv. alcohol of drugs), doordat de persoon een pathologische relatie heeft ontwikkeld met het stemmingsveranderende middel of gedrag.
De relatie van een verslaafde tot het gedrag (seks) ontwikkelt zich tot een patroon waarin het middel noodzakelijk is om zich normaal te voelen en normaal te kunnen functioneren. En dat ‘normale’ gevoel impliceert ook isolement en eenzaamheid, aangezien de primaire relatie waarop men leunt is met een middel of gedragingen, niet met andere mensen. Specifiek in het geval van seks verslaving, substitueert hij (en in toenemende mate ook zij) een zieke relatie met een gebeurtenis of proces voor een gezonde relatie met anderen. En daarmee brengt hij tegen wil en dank, alles in gevaar wat hem lief is, inclusief partner, kinderen, werkgever en eigen gezondheid. Zijn geheime leven wordt voor hem realistischer dan zijn publieke leven, wat anderen van hem weten is een valse identiteit. Alleen de individuele verslaafde kent de schaamte van het leven van een dubbel leven, de realiteit versus het verslaafde leven, een verdraaiing van de realiteit. Onderdeel van die verdraaide realiteit is bijvoorbeeld het kijken naar porno en geen erectie kunnen krijgen bij je levenspartner. Of verliefd zijn op een irreëel gecreëerd beeld van een virtuele vriend, om de stress rondom werk en gezin te vergeten.

Er valt veel meer te zeggen over bijvoorbeeld de diagnostische criteria, uitingsvormen, cross addiction, effecten van internetporno, herstel en beleven van verbindende seksualiteit, etc. Hierin ligt geen oordeel of moreel standpunt over porno of ieders beleving van seksualiteit, uiteindelijk is seksverslaving vooral een zelfdiagnose, en is ‘rock bottom’ een keuze in wanhoop, geen gebeurtenis of veroordeling.

Shame

De film ‘Shame’ is ter (h)erkenning een indrukwekkend document waarin de pijn en het isolement van de hoofdrolspeler goed te zien is, ondanks (of liever dankzij) de vele maar betekenisloze seksuele contacten en het verloren gaan in de virtuele wereld van pornografie. De voor ITMYS meest veelzeggende quote uit die film;
‘We are not bad people, we just come from a bad place.’